Pojęcie "kreatywny" stało się ostatnio bardzo popularne. Mówimy o kreatywnym myśleniu, rozwiązywaniu problemów albo o kimś, kto jest kreatywny. Mimo istnienia kilkudziesięciu różnych definicji kreatywności, wydaje nam się, że wszyscy mamy to samo na myśli. Sama psychologia opisuje kreatywność na ponad sześćdziesiąt różnych sposobów... Ja postaram się przedstawić swoją własną definicję i odpowiedzieć na pytanie - "Jak być kreatywnym?"
Kiedyś wydawało mi się, że kreatywność można zaliczyć do talentów i predyspozycji. Dzisiaj jestem świadomy, jak bardzo się myliłem... Uważam, że kreatywność jest umiejętnością, którą można ćwiczyć, rozwijać i poznawać. Swoje kolejne wnioski opieram o doświadczenia z dramą oraz Odyseją Umysłu.
1. Empatia i dostrzeganie problemów.
Kreatywność odnosi się do tworzenia. Tworzenie wynika z jakiegoś problemu. Zatem zauważenie problemu musi być pierwszym krokiem do bycia kreatywnym. Wydaje się banalne? Sądzę, że nie jest to takie łatwe.
Z dramą po raz pierwszy zetknąłem się w gimnazjum dzięki mojej nauczycielce języka polskiego, za co bardzo Jej dziękuję. Na pewno nie przesadzę, że drama zupełnie odmieniła mój światopogląd. Czym właściwie ona jest? To metoda uczenia aktywnej twórczości. Rozwija między innymi umiejętność pracy w grupie. Polega na wykorzystaniu ekspresji aktorskiej i mobilizuje do wczucia się w sytuację albo problem z różnych punktów widzenia. Nie potrzebne są do tego umiejętności aktorskie, ponieważ drama to nie "granie", ale naturalne działanie. Uważam ją za jeden z najlepszych sposobów uczenia się, ponieważ doświadczenie zdobyte na warsztatach dramy pozostaje na całe życie. Nie jest to zdobywanie suchej wiedzy, ale przede wszystkim umiejętności. Empatia jest jedną z nich. Pozwala ona postawić siebie w innej perspektywie i poznać czyjeś uczucia albo powody konkretnych działań. Dzięki empatii możemy zauważać nowe problemy i wpływać swoją twórczością na uczucia odbiorcy.
Czasami ważniejsze od znalezienia problemu jest pogodzenie się z tym, że go tak na prawdę nie ma... Za przykład można podać filmik z serii "Pixar studio stories":
Problem pokazany na filmiku polega na tym, aby znaleźć sposób, w który auto McQueen wyciągnie mapę i będzie w stanie ją przeglądać... Przecież samochody nie mają rąk. Teoretycznie za ręce mogłyby służyć otwierane drzwi, ale... wtedy McQueen pokazałby swoje wnętrzności. Niezbyt dobry pomysł. Samochód mógłby otworzyć bagażnik, z którego, niczym roleta, opadłaby mapa. Kolejne pomysły, czyli: mapa nabita na antenę, mapa na przedniej szybie, mapa na podwoziu, zauważalna w momencie stania na tylnych kołach... Abstrakcyjne pomysły: małpa wyskakująca z samochodu, która trzyma mapę... W końcu pojawia się pytanie - po co w ogóle McQueen ma wyciągnąć tę mapę i czy zachodzi taka potrzeba?!
2. Własna wizja, a praca zespołowa
To częsty problem... W momencie, w którym bardzo przywiązujemy się do swojej koncepcji, możemy zamknąć się na wszystkie profity wynikające z burzy mózgów. Wówczas uznajemy swój pomysł za najlepszy i nie wierzymy w to, że jest możliwość znalezienia lepszego rozwiązania. Piekło zaczyna się w momencie, w którym w jednym zespole pracuje kilka takich "ambitnych" osób, które chcą narzucić swoją jedyną, słuszną wersję.
Sądzę, że jest sposób na unikanie takich sytuacji. Ja na przykład często mam już gotowy pomysł. Muszę się zastanowić, co lubię w swojej koncepcji. Jakie są jej najsilniejsze elementy. W ten sposób samemu poznaję siebie i to, o co mi w ogóle chodzi... Na forum mogę zaproponować właśnie te silne elementy. Dzięki temu nie narzucam całego rozwiązania, a jedynie dodaję cegiełkę do wspólnego projektu. Po zapoznaniu się z wszystkimi cegiełkami można zacząć budowę... Ostateczny efekt często zaskakuje jego twórców.
3. Podział na czynniki
Rozkładania problemów na elementy składowe nauczyłem się na Odysei Umysłu. Czym jest Odyseja? To program, który ma na celu rozwijanie zdolności twórczych oraz kreatywnego rozwiązywania problemów. Ważny jest szacunek i wyrozumiałość dla pozostałych członków grupy oraz odpowiedzialność za podjęte decyzje. Zazwyczaj drużyna Odysei składa się z siedmiu uczestników i trenera. Przed Odyseuszami staje szereg problemów, które należy rozwiązać w oryginalny sposób. Improwizacja, walka z czasem, zabawne sytuacje, wulkan kreatywności, wspomnienia... - to jest Odyseja.
Problemy są zazwyczaj bardzo złożone. Jeśli chcemy je kreatywnie rozwiązać, musimy podzielić je na części. Posłużę się przykładem. Wyobraźmy sobie, że chcemy zorganizować oryginalną wystawę rzeźb. Czy w tym momencie przychodzą Ci do głowy jakieś kreatywne pomysły? Mi jeszcze nie... Jeśli wystawę potraktuję jako kilka osobnych problemów, to mogę sobie znacznie ułatwić zadanie. Zastanowię się wtedy nad: kreatywnym sposobem eksponowania rzeźb, metaforycznym ustawieniem eksponatów, nietypowym sposobem poruszania się między dziełami sztuki, zjawiskowym utrzymaniem klimatu wystawy, nowatorską technologią oświetlenia, ciekawym przekazem informacji o autorach rzeźb... itp. Przy tym wszystkim muszę pamiętać o tym, że im prostsze rozwiązania, tym lepsze. Każdy element powinien do siebie nawiązywać i ze sobą współgrać.
Umiejętność odnalezienia jak największej ilości elementów składowych to nic innego, jak wcześniej opisane dostrzeganie problemów. Za to empatia pozwala zrozumieć potrzeby odbiorców i wywrzeć na nich wrażenie.
4. Jak na pewno bym tego nie zrobił(a)?
Kreatywność jest dla odważnych. Trudno jest pokonać utarte skojarzenia i zakorzenione schematy. Szukamy przecież czegoś, na co jeszcze nikt przed nami nie wpadł! Pomocne może okazać się pytanie "Jak na pewno bym tego nie zrobił(a)?". Ponownie posłużę się przykładem... Naszym zadaniem będzie stworzenie instrumentu muzycznego. Wymyśliliśmy już jego działanie i cały oryginalny mechanizm, ale zastanawiamy się, z jakiego materiału wykonać klawisze i obudowę. Drewno, metal... Te propozycje w żaden sposób mnie nie zainteresowały. Teraz zadam sobie pytanie: "Z czego bym nie zrobił(a) instrumentu muzycznego?". Z taśmy z kaset video... W tym momencie rodzi się następne pytanie: "Dlaczego nie?". Jeśli Twoją jedyną odpowiedzią jest: "Bo nie słyszałam/em o tym, aby ktokolwiek robił instrumenty muzyczne z taśmy video", to można spokojnie wziąć ten pomysł pod uwagę!
5. Estetyka
Niechlujność może zniszczyć cały efekt naszej ciężkiej pracy. Jeśli projektujesz torebkę z puzzli, to warto się zastanowić nad tym, jaką rolę grają puzzle w torebce. Mogą na przykład do złudzenia imitować łuski. Wówczas można zbudować efekt zaskoczenia: "O! To są na prawdę puzzle? Na pierwszy rzut oka zupełnie bym o tym nie pomyślał(a)."
A czym według Ciebie jest kreatywność?
2. Własna wizja, a praca zespołowa
To częsty problem... W momencie, w którym bardzo przywiązujemy się do swojej koncepcji, możemy zamknąć się na wszystkie profity wynikające z burzy mózgów. Wówczas uznajemy swój pomysł za najlepszy i nie wierzymy w to, że jest możliwość znalezienia lepszego rozwiązania. Piekło zaczyna się w momencie, w którym w jednym zespole pracuje kilka takich "ambitnych" osób, które chcą narzucić swoją jedyną, słuszną wersję.
Sądzę, że jest sposób na unikanie takich sytuacji. Ja na przykład często mam już gotowy pomysł. Muszę się zastanowić, co lubię w swojej koncepcji. Jakie są jej najsilniejsze elementy. W ten sposób samemu poznaję siebie i to, o co mi w ogóle chodzi... Na forum mogę zaproponować właśnie te silne elementy. Dzięki temu nie narzucam całego rozwiązania, a jedynie dodaję cegiełkę do wspólnego projektu. Po zapoznaniu się z wszystkimi cegiełkami można zacząć budowę... Ostateczny efekt często zaskakuje jego twórców.
3. Podział na czynniki
Rozkładania problemów na elementy składowe nauczyłem się na Odysei Umysłu. Czym jest Odyseja? To program, który ma na celu rozwijanie zdolności twórczych oraz kreatywnego rozwiązywania problemów. Ważny jest szacunek i wyrozumiałość dla pozostałych członków grupy oraz odpowiedzialność za podjęte decyzje. Zazwyczaj drużyna Odysei składa się z siedmiu uczestników i trenera. Przed Odyseuszami staje szereg problemów, które należy rozwiązać w oryginalny sposób. Improwizacja, walka z czasem, zabawne sytuacje, wulkan kreatywności, wspomnienia... - to jest Odyseja.
Problemy są zazwyczaj bardzo złożone. Jeśli chcemy je kreatywnie rozwiązać, musimy podzielić je na części. Posłużę się przykładem. Wyobraźmy sobie, że chcemy zorganizować oryginalną wystawę rzeźb. Czy w tym momencie przychodzą Ci do głowy jakieś kreatywne pomysły? Mi jeszcze nie... Jeśli wystawę potraktuję jako kilka osobnych problemów, to mogę sobie znacznie ułatwić zadanie. Zastanowię się wtedy nad: kreatywnym sposobem eksponowania rzeźb, metaforycznym ustawieniem eksponatów, nietypowym sposobem poruszania się między dziełami sztuki, zjawiskowym utrzymaniem klimatu wystawy, nowatorską technologią oświetlenia, ciekawym przekazem informacji o autorach rzeźb... itp. Przy tym wszystkim muszę pamiętać o tym, że im prostsze rozwiązania, tym lepsze. Każdy element powinien do siebie nawiązywać i ze sobą współgrać.
Umiejętność odnalezienia jak największej ilości elementów składowych to nic innego, jak wcześniej opisane dostrzeganie problemów. Za to empatia pozwala zrozumieć potrzeby odbiorców i wywrzeć na nich wrażenie.
4. Jak na pewno bym tego nie zrobił(a)?
Kreatywność jest dla odważnych. Trudno jest pokonać utarte skojarzenia i zakorzenione schematy. Szukamy przecież czegoś, na co jeszcze nikt przed nami nie wpadł! Pomocne może okazać się pytanie "Jak na pewno bym tego nie zrobił(a)?". Ponownie posłużę się przykładem... Naszym zadaniem będzie stworzenie instrumentu muzycznego. Wymyśliliśmy już jego działanie i cały oryginalny mechanizm, ale zastanawiamy się, z jakiego materiału wykonać klawisze i obudowę. Drewno, metal... Te propozycje w żaden sposób mnie nie zainteresowały. Teraz zadam sobie pytanie: "Z czego bym nie zrobił(a) instrumentu muzycznego?". Z taśmy z kaset video... W tym momencie rodzi się następne pytanie: "Dlaczego nie?". Jeśli Twoją jedyną odpowiedzią jest: "Bo nie słyszałam/em o tym, aby ktokolwiek robił instrumenty muzyczne z taśmy video", to można spokojnie wziąć ten pomysł pod uwagę!
5. Estetyka
Niechlujność może zniszczyć cały efekt naszej ciężkiej pracy. Jeśli projektujesz torebkę z puzzli, to warto się zastanowić nad tym, jaką rolę grają puzzle w torebce. Mogą na przykład do złudzenia imitować łuski. Wówczas można zbudować efekt zaskoczenia: "O! To są na prawdę puzzle? Na pierwszy rzut oka zupełnie bym o tym nie pomyślał(a)."
A czym według Ciebie jest kreatywność?
 |
| Finały światowe Odysei Umysłu |
